آگاهی­ بخشی – راهکارهای آگاهی­ بخشی به دانش­ آموزان کارآفرین

بی تردید راهکارهای آگاهی­ بخشی  راهکارهای آگاهی­ بخشی به دانش­ آموزان کارآفرین به نوجوانان برای تبدیل شدن به یک دانش آموز کارآفرین و مولد خلاقیت بی شمار است و از هر زاویه ای می توان شیوه ها و روش های مختلفی را برای آگاهی­ بخشی آنها نام برد اما براساس تجربیات شخصی پس از برگزاری صدها کارگاه، سمینار و دوره های آموزشی و همچنین گفت و شنود با دانشجویانم در دانشگاه به چارچوبی مشخص در نحوه های آگاهی­ بخشی به نوجوانان رسیدم که تصور می کنم همین تعداد راهکار می تواند دربرگیرنده خیل عظیمی از شیوه های دیگر باشد.

در فضای مجازی فیلم­های متعددی درباره مشاغل مختلف مخصوصاً به زبان­های بین ­المللی مثل انگلیسی وجود دارد که مدارس و خانواده­ ها می­توانند به صورت جامع و هدفمند از آنها برای آشنا کردن دانش­ آموزان با مشاغل و فعالیت­های مختلف استفاده کنند. از جمله می­توان به برنامه­ های تلویزیونی همچون دانستنی­ها اشاره کرد.

ضمن اینکه اغلب انجمن­­ها و اتحادیه­ های صنفی و همچنین برندهای بزرگ در حوزه­های مختلف معمولاً دارای فیلم­های تبلیغاتی و مستندی در ارتباط با کسب و کار خویش هستند که از این مجموعه­ ها نیز می­توان به خوبی بهره گرفت.

دعوت از صاحبان صنایع، صنوف و مشاغل مختلف و همچنین کارشناسان و متخصصان حوزه­های مختلف برای سخنرانی در مدارس (البته به شرط آنکه مستمر باشد) می­تواند یکی از راهکارهای موثر در زمینه آگاهی­ بخشی به دانش­ آموزان باشد.

خوبی و مزیت این روش آن است که این دست از متخصصان و کارشناسان معمولاً با انرژی و اشتیاق زیادی درباره کار خود و اهمیت آن توضیح می­دهند و صحبت­ها و اطلاعاتی که آنان ارایه می­دهند می­تواند بسیار انگیزه بخش و اشتیاق آفرین باشد.

 مشاغل خانگی و خانوادگی یکی از حوزه­­هایی است که می­تواند در مسیر آگاهی­ بخشی شغلی به نوجوانان بسیار موثر باشد.

در این روش اگر والدین یک دانش­ آموز یا یکی از اقوام نزدیک او دارای حرفه یا تخصصی هستند می­توانند با مشارکت دادن دانش­ آموز در کار خود، او را از نزدیک با کسب و کار خویش و کسب­ و کارهای مرتبط آشنا سازند.

در این بخش بکارگیری چند نکته می­تواند حائز اهمیت باشد:

 یک منظور از این روش الزام دانش ­آموز به پیگیری شغل پدر یا اقوام نزدیکش نیست. بنابراین مشارکت دادن او در کسب و کار به معنای این است که او را با این صنعت و مشاغل و صنایع مختلف آشنا سازیم.

برای مثال چه بسا فرزند یک نجار، با مشارکت در کار او، به کارهایی مثل فروش محصولات چوبی یا کار منبت و … آشنا شده و به آنها علاقه مند شود.

 وقتی از روش حاضر استفاده می­کنید به دانش­آموز یادآور شوید که نیازی نیست به روش سنتی و فعلی به این کسب و کار بپردازد. به او گوشزد کنید که می­تواند حتی در یک صنعت سنتی نیز با استفاده از نوآوری و خلاقیت، کسب و کارهای جدید و روش­های خلاقانه­ای را برای کار و فروش مورد استفاده قرار دهد.

اعزام دانش­ آموزان به کارها به عنوان شاگرد و هنر آموز.

در برخی موارد خود نوجوان ممکن است حوزه­ای را به عنوان حوزه کسب و کار خویش معرفی نماید. اما به یاد داشته باشید چون اغلب نوجوانان ممکن است دچار احساسات زودگذر شوند، علایق آنها نیز می­تواند به سرعت تغییر کند.

بدین جهت بسیار محتمل است که یک نوجوان در بدو شروع کار، به واسطه یک آشنایی سطحی شغلی را به عنوان شغل مورد علاقه خود معرفی کند اما وقتی به صورت عمیق با آن شغل آشنا شود متوجه گردد که خیلی اشتیاقی به آن ندارد.

بنابراین یکی از روش­های موثر برای کمک به دانش ­آموزان برای آزمودن و انتخاب حرفه مورد علاقه خود، آن است که مدتی هرچند کوتاه آنها به عنوان شاگرد و هنرآموز به کارهای مختلف بگماریم.

ورود عملی دانش­ آموزان به عرصه کسب و  کار:

هدایت دانش­ آموزان به سمت کارآفرینی و کسب و کار، امری بسیار حساس است که نیاز به دقت و برنامه­ ریزی هوشمندانه دارد. قرار نیست ورود آنها به این عرصه، دانش ­آموزان را از فرایند معمول تحصیل و طی کردن مدارج تحصیلی باز دارد.

بنابراین بعد از ایجاد انگیزه، تقویت مهارت ها و آگاهی­ بخشی شغلی به نوجوانان، باید فرایند ورود عملی آنان به این حوزه را به شکل صحیح برنامه­ ریزی کرده و بر مراحل کار نظارت کنیم.

ضمن اینکه لازم است بسترهای لازم، امکانات و همچنین حمایت­های مادی و معنوی مورد نیاز (در حد معقول) را نیز در اختیارشان قرار دهیم.

توجه به نکات زیر در این حوزه بسیار مهم است:

 قبل از شروع کار، حتماً از یک مشاور و کارشناس متخصص در حوزه­ای که دانش­ آموز برای خود انتخاب کرده بهره بگیرید. این کارشناس می­تواند هشدارها و نکات امنیتی و همچنین راهکارهای مورد نیاز برای شروع موفق یک کسب و کار را ارایه کند.

 میزان اشتغال به کار نوجوانان به هر کسب و کاری باید مشغل و دارای یک برنامه از پیش تعیین شده باشد. به هیچ عنوان نباید ساعات کاری آنها باز و بدون برنامه باشد.

برای مثال مشخص کنید هر روز در چه ساعتی و به مدت می­تواند به کار خود بپردازد.

بهتر است محل کار نوجوان در خانه (مثلاً پارکینگ یا یک اتاق خانه) و به صورت آگاهانه و غیر محسوس تحت کنترل باشد. قرار نیست ما نوجوان خود را بدون نظارت وارد عرصه خشن و پر خطر کسب و کار کنیم و او را به حال خود رها نماییم.

اگر شرایط ایجاد کسب و کار در خانه یا محلی نزدیک ممکن نیست، نوجوان باید در محلی که یک فرد معمتد (مثلاً عمو یا یک دوست صمیمی و معتبر پدرش) می­تواند بر فعالیت او نظارت کند، کار کند.

اگر بتوان چند دانش­ آموز که دارای علایق مشترکی هستند را به سمت ایجاد یک کار مشترک هدایت کرد بسیار مطلوب است. بدین شکل نوجوانان می­توانند هم با کار گروهی آشنا شوند و هم از مزایای مشارکت و همکاری با یکدیگر بهره ببرند.

حمایت از دانش ­آموزان کارآفرین و تامین امکانات و نیازهای مادی آنان باید متعادل و معقول باشد.

در این عرصه افراط و تفریط مشکل­ ساز است. نه اینکه آنها را مجبور کنیم با دست خالی و بدون هیچ حمایتی وارد کسب و کار شوند و نه اینکه به شکلی افراطی تلاش کنیم هرچه به نظر لازم و ضروری است و یا خودشان خواستار آن هستند تهیه کنیم.

حالت اول باعث می­شود دانش­آموز به واسطه نداشتن امکانات و شرایط حداقلی خیلی زود دلسرد و ناامید شود و دومی باعث می­شود دانش­ آموز همچنان وابسته باشد و نتواند خلاقیت و مسئولیت­ پذیری بالایی از خود نشان دهد.

دانش ­آموزی که امکانات و نیازمندی­های خود را به شکل حداکثری دریافت می­کند، هرگز حاضر به تحمل سختی و مشکلات نخواهد بود و هرگاه دچار شکست هم شود، گناه این شکست را گردن نواقص و کمبودهایش می­ اندازد.

عرصه ­های مناسب برای کارآفرینی دانش ­آموزان

اگرچه تاکید کردیم که نوجوانان باید حوزه کاری خود را خودشان انتخاب کنند، اما از آنجایی که عمده آنها شناخت چندانی از کسب و کارهای مختلف ندارند، هدایت­ها و راهنمایی ­هایی که بزرگترها به آنها ارایه می­کنند، می­تواند نقش مهمی در انتخاب­های آنها داشته باشد.

ضمن اینکه آگاهی­ بخشی (نه تحکم) به آنان می­تواند به کیفیت انتخاب­هایشان بیفزاید و مشاغلی که برای سن و شرایط­شان مناسب­تر است را در دسترس­شان قرار دهد.

از این رو ما نیز بخشی از کتاب حاضر را به حوزه­ هایی که برای دانش­ آموزان کارآفرین به نسبت مناسب­تر هستند، معرفی می­کنیم:

کسب و کارهای حوزه فضای مجازی:

از آنجایی که نوجوانان علاقه بسیار به تکنولوژی­های جدید و فضاهای تکنولوژیک مثل اینترنت دارند و به سرعت (به واسطه علاقه و اشتیاق زیاد) با زیر و بم آنها آشنا می­شوند، فضای مجازی و کسب و کارهای موجود در این عرصه، یکی از حوزه­های جذاب و کارآمد برای کارآفرینی نوجوانان است.

کارآفرینی در این عرصه دارای مزایای بسیاری است که به صورت خلاصه به برخی از آنها اشاره می­کنیم:

 به شدت مورد علاقه نوجوانان است و از این روش به شدت استقبال می­کنند.

 این امکان را ایجاد می­کند که دانش­آموز در محیط خانه و تحت نظارت خانواده به کارآفرینی بپردازد و نیازی به جابجایی و رفت­ و آمدهای هزینه­ساز و بعضاً خطرناک نداشته باشد.

 با توجه به اینکه کاربرد اینترنت و فضای مجازی رو به گسترش است، کسب و کارهای اینترنتی آینده بسیار خوبی نیز دارند و در آینده به شدت فراگیرتر می­شوند.

 کسب و کارهای فضای مجازی می­تواند به کمک خانواده و کسب­ و کارهای سنتی بیاید.

برای مثال دانش­ آموزی را در نظر بگیرید که پدرش فروشنده یک کالای خاص است و او می­تواند با طراحی یک نرم­افزار یا اپلیکیشن، ضمن کارآفرینی، به کسب و کار پدرش نیز رونق ببخشد.

 کسب و کارهای اینترنتی معمولاً هزینه زیادی را به دنبال ندارند و با کمترین امکانات مثل یک تبلت یا رایانه، قابل اجرایی شدن هستند.

ضمن اینکه خود نوجوان می­تواند نیازمندی­ هایش مثل برنامه­نویسی و … را نیز شخصاً یاد بگیرد و با کمترین هزینه امکانات و بسترهای مناسب کاری را برای خود ایجاد کند.

کارهای خدماتی ـ محلی:

اگرچه امروزه شرکت­های خدماتی بسیاری در تمام شهرها و مناطق مختلف وجود دارند اما به واسطه اینکه این شرکت­ها با هزینه­ های زیادی مواجه هستند، دانش­ آموزان می­توانند با ایجاد یک واحد خدماتی کوچک و ارایه خدمات نسبتاً ارزان­قیمت به هم محلی­ها یا هم شهرکی­های خود، به بازخورد خوبی دست یافته و به موفقیت دست یابند.

مزایای این حوزه از کارآفرینی نیز شامل موارد زیر است:

 دانش­ آموزان از طریق این کار می­توانند در محل زندگی خود کارآفرینی کرده و نیازی به رفت و آمدهای زیاد ندارند.

 می­توانند به صورت گروهی با هم مجموعه­ای را راه انداخته و کار گروهی را نیز تجربه کنند.

 می­توانند با طراحی راهکارهای ابتکاری به کیفیت زندگی هم محلی­های خود بیفزایند و بدین واسطه خیلی زود و سریع جایگاه خوبی را برای خود و کسب و کارشان ایجاد کنند.

 معمولاً این دست از کارها نیاز به هزینه و امکانات چندانی ندارد و با توجه به دامنه محدود کاری، حتی رفت و آمد و حمل و نقل­ وسایل را نیز می­توانند با ابزارهای ساده­ای مثل دوچرخه یا گاری انجام دهند.

فروش تلفنی:

امروزه حتی بسیاری از شرکت­ها و برندهای بزرگ نیز برای بازاریابی و ارتباط­گیری با مشتریان خود، از روش فروش و بازاریابی تلفنی استفاده می­کنند.

این روش به واسطه اینکه فرصت گفتگو و رایزنی مستقیم با مشتری را فراهم می­­کند، می­تواند از کارایی و اثرگذاری بالایی نیز برخوردار باشد.

از این رو هر یک از دانش­ آموزان نیز می­توانند با دسترسی تنها به یک تلفن در این حوزه اقدام به کارآفرینی کرده و با بکارگیری روش­های خلاقانه و جدید در گفتگو، معرفی کالا و …، کسب و کار موفقی برای خود ایجاد کنند.

مزایای این روش:

 نیاز به امکانات و هزینه­ های چندانی ندارد.

 در محیط خانه و با اختصاص یک اتاق یا میز کوچک قابل اجراست.

 روابط و شیوه­ های گفتگو و تعامل دانش­ آموزان را به خوبی تقویت می­کند.

 تولید کارها و آثار هنری و خلاقانه:

اگرچه مدتی هجوم محصولات مدرن و تکنولوژیک تا حدودی جامعه ایرانی را از صنایع و محصولات دستی و هنری دور کرد اما خوشبختانه در سال­های اخیر دوباره ایرانیان رغبت بسیار خوبی نسبت به این حوزه از خود نشان می­دهند و از محصولات هنری و دست­ساز استقبال می­کنند.

بنابراین هر یک از دانش آموزان می­توانند با بکارگیری خلاقیت و هنر خود وارد عرصه تولید آثار هنری و صنایع دستی شوند و بدین واسطه به یک کارآفرین موفق تبدیل شوند.

مزایای این روش:

 نیاز به هزینه زیادی ندارد.

 به شدت بازار خوبی دارد.

 باعث شکوفایی استعدادهای هنری و خلاقیت آنان می­شود.

مبانی آشنایی با دانش آموز کارآفرین -عبدالله مروارید